Dienstag, 28. Juli 2009

PROTESTANT


Krishterimi protestant ndër shqiptarët fillon me dy letra të skocezit Robert Pinkerton në lidhje me Shqipërinë, njëra në vitin 1816, kurse tjetra në 1819-n. Pinkertoni punonte për Shoqërinë Biblike Britanike dhe të Huaj.


Më 1819, Shoqëria dha 300 stërlina angleze për përkthimin e Dhiatës së Re në shqip dhe Dr. Vangjel Meksi u caktua si përkthyes. Por Dr. Meksi vdiq pa e përfunduar të gjithë projektin. Puna redaktuese iu caktua arqipeshkvit Grigor Gjirokastriti, dhe më 1824 u botua ungjilli i Mateut.


Më 1827 botohen katër ungjijtë në Korfuz. Një vit më vonë u botua gjithë Dhiata e Re paralelisht si tekst edhe në gjuhën greke. Po në vitin 1828, Pinkertoni i shkruan edhe një letër tjetër Shoqërisë që të përkthehen në shqip psalmet. Ndihmesë të madhe në këtë shërbesë botimesh dha Aleksandër Thomson, i cili erdhi vetë në Shqipëri në vitin 1863 dhe vuri re mungesën e misionarëve e të kishave ungjillore.


Në vitin 1864, Shoqëria Biblike Britanike dhe e Huaj arriti të punësojë Kristoforidhin, i cili kishte kryer Kolegjin Protestant në Maltë. Më 1865 erdhën dy anglezë (njëri në Janinë e tjetri në Shkodër) për të përhapur ungjillin si shitës shëtitës, dhe misionari që ishte në Shkodër, vjen edhe në Pejë, Prizren, Prishtinë etj. Më vonë pati edhe shitës të tjerë, dhe shitësit ishin misionarët e vetëm deri në vitin 1873.


Kristoforidhi përkthen gjithë Dhiatën e Re prej greqishtes në vitin 1866 (edhe sot e kësaj dite përkthimi i Kristoforishit mbetet përkthimi më i mirë në shqip). Dhiata e Re botohet në dy dialekte, kurse më 1880 botohen edhe disa libra të Dhiatës së Vjetër.


Botime të tilla të fjalës së Perëndisë në gjuhën shqipe u kryen në mes të një atmosfere persekucioni dhe rreziku. Porta e Lartë disa herë i burgosi njerëzit e librave, pengoi dhe ndaloi botimin e tyre, i dogji librat, etj. Por anglezët ishin këmbëngulës si në botimin e Dhiatës së Re, ashtu edhe në përhapjen e librave.


Viti 1873 është një vit i rëndësishëm në historinë e krishtërimit protestant në Shqipëri. Në këtë vit, vijnë për herë të parë në Shqipëri tre misionarë amerikanë: Xh. Berd, Xh. Marsh dhe Xh. Hauz. Ata vendosen në Manastir dhe tre vjet më vonë, në vitin 1876, frytet e para të kishës së parë protestante ungjillore shqiptare vihen re mes shqiptarëve të Manastirit. Dy shqiptarët e parë që u bënë protestantë më 1876 ishin Nikolla dhe Dhimitri nga Manastiri.


Në vitin 1877 Gjerasim Qiriazi lë fenë ortodokse dhe pranon protestantizmin. Një vit më vonë, Qiriazi shkon në Seminarin Amerikan të Samakovës në Bullgari. Pas mbarimit të studimeve biblike në vitin 1882, Qiriazi punon fuqimisht për ungjillin. Puna e tij ishte e përqëndruar më shumë në Korçë, por ai shkoi edhe në kishën ungjillore të Prishtinës, në të cilën shërbente një pastor bullgar.


Më 1884 Qiriazi mbajti shërbesën e parë ungjillore në gjuhën shqipe në Kishën Ungjillore në Selanik. Po në këtë vit, Qiriazi bëhet përgjegjës për shpërndarjen e literaturës ungjillore në shqip.


Prej vitit 1886, numri i shëtitësve shqiptarë filloi të shtohej gjithnjë e më shumë, por, në të njëjtën kohë, edhe antagonizmi ndaj punës ungjillore rritej. Porta e Lartë, Kisha katolike, Kisha Ortodokse, myslimanët dhe analfabetizmi ishin disa nga pengesat, me të cilat ballafaqoheshin besimtarët shqiptarë të kësaj kohe.


Në vitin 1890 Qiriazi shugurohet “predikues i popullit shqiptar”.

Për dy vjet me rradhë, deri më 1892-shin, Qiriazi së bashku me motrat e tij dhe ungjillorë të tjerë themeloi në Korçë pesë “institucione”: Shkollën e të Dielës, Shkollën e parë për Vajza, Kishën Ungjillore, Shoqatën ungjillore-letrare “Vëllazëria Ungjillore”, si dhe gazetën “Letra e vëllazërisë” (e para që u shtyp në shqip në Shqipëri). Në dimrin e vitit 1893 Qiriazi u zu peng nga kaçakët për gjashtë muaj dhe si pasojë e kësaj, vdiq në janar të vitit 1894. Vdekja e tij ishte humbja më e madhe e gjithë lëvizjes ungjillore shqiptare.


Por ungjillorët shqiptarë nuk e braktisën besimin e tyre, edhe pse sfidat ndaj këtij besimi ishin të mëdha. Në fillim të shek.XX, misionarë të tjerë erdhën në Shqipëri, mes të cilëve shquheshin çifti Kenedi, Edwin Jasques, etj., të cilët ndihmuan në themelimin e Misionit Ungjillor Shqiptar më 1922. Por në vitin 1933, me urdhërin e Mbretit Zog u mbyllën dhe u ndalua gjithë veprimtaria shkollore ungjillore e Korçës. E megjithatë, gjatë kësaj periudhe e në vazhdim, prej vitit 1937-1939, kisha e Korçës përjetoi një rritje shumë të madhe dhe si pasojë, vazhdoi të funksiononte deri në vitin 1940, kur u shpërnda nga fashistët italianë.


Përsa i përket kishave të tjera ungjillore shqiptare, fatkeqësisht, nuk ka shënime të regjistruara apo të arkivuara gjëkund. Në Kosovë, sipas të dhënave, dihet se kishte dy kisha ungjillore në Prishtinë: njëra ishte në funksionim deri në vitin 1943, dhe tjetra ishte një kishë metodiste deri në fillim të viteve ‘60 me qendër përballë Kuvendit të Prishtinës. Në Prishtinë është i njohur po ashtu edhe mikrotoponimi: “vorret e evangjelistëve”. Ka dëshmi edhe për takime lutjeje të një grupi ungjillor në Shkollën “Sami Frashëri” gjatë Luftës së Dytë Botërore e deri në vitin 1949.


Figura të ndryshme, që janë shprehur në favor të krishterimit protestant tek shqiptarët ose që e kanë ndihmuar përhapjen e këtij krishtërimi me autoritetin dhe pasuritë e tyre kanë qenë: Elena Gjika, Asdreni, Faik Konica, Naim Frashëri, Fan S. Noli, Nikolla Naço, Pandeli Sotiri, Sami Frashëri, Mihal Grameno, Kristo Dako, Mid’hat Frashëri, etj. Figura kombëtare që u ç’kishëruan nga Kisha greke për shkak të bindjeve të tyre fetare dhe kombëtare kanë qenë: Vangjel Meksi, Grigor Gjirokastri, Panajot Kapitari, Naum Veqilharxhi, Koto Hoxhi, Nikollë Naço, Gjerasim Qiriazi, Gjergj Qiriazi, Grigor Cilka, Petro Nini Laurasi, K. Kristoforidhi, Thanas Sina, Kristo Shuli, Sevasti Qiriazi, etj.


Karakteristika kryesore e ungjillorëve shqiptarë ishte vizioni i tyre rilindës për Shqipërinë, d.m.th. themelimi i shkollave dhe botimi e përhapja e librave në shqip. Një vizion i tillë gjeti përkrahjen e të gjithëve. Sot ndoshta ende nuk do të kishim një alphabet në gjuhën shqipe, pa rolin dhe kontributin, që luajtën ungjillorët shqiptarë në Kongresin e Manastirit në vitin 1908 (shiko Roli kombëtar i kishës protestante në bërjen e Alfabetit shqip: HISTORIA E PANJOHUR E KONGRESIT Të MANASTIRIT). Kredoja e veprimtarisë së tyre ungjillore ishte: Miq për Perëndinë, Dritë për popullin, Uratë për mëmëdhenë!


Shkruar nga Dr. Femi Cakolli, pastor Redaktuar nga Magda Maylam

DEMOSTATAT STUDENTORE te 30 dhe 31 majit 1989


Demonstratat studentore të 30 dhe 31 majit 1989…

Sylë Ukshini
Sylë Ukshini

… ngjarje të shënuara në historinë e lëvizjes demokratike shqiptare

Statusi dhe të drejtat e shqiptarëve

Ngjarjet e vitit 1981 në Kosovë përbejnë një kthesë historike në historinë e shqiptarëve të Kosovës, të cilët që nga shpërbërja e Perandorisë Osmane mbetën nën regjimet represive të Beogradit. Pranvera e vitit 1981 tronditi sistemin federalist jugosllav dhe shembi iluzionet e “zgjidhjes shembullore “ të bashkëjetesës së popujve në shtetet shumëkombëshe të Lindjes. Shqiptarët dhe kroatet qenë të parët që i treguan botës se “federalizmi shumëkombësh“, i këtyre vendeve nuk funksiononte siç propagandohej, sepse liria dhe mirëqenia e një pale sigurohej në kurriz të nënçmimit dhe shfrytëzimit të palës tjetër. Kosova i tregoi botës perëndimore se çështjet nacionale ende nuk janë futur në arkiv dhe nuk mund të mbahen gjatë tabu. Po kështu, demonstratat shqiptare të vitit 1981 për herë të parë ndërkombëtarizuan në rrafshin ndërkombëtar çështjen e pazgjidhur kombëtare shqiptare, e nxorën në dritë padrejtësinë gati njëshekullore.

Pas demonstratave gjithëpopullore të pranverës së vitit 1981- ku për herë të parë në mënyrë masive u kërkua publikisht shtetësia e Kosovës – të cilat ishin një hallkë e rëndësishme në zinxhirin e përpjekjeve për liri të popullit shqiptar të Kosovës dhe të viseve të tjera etnike shqiptare nën Federatën jugosllave, qeveria shoviniste serbo-jugosllave filloi një represion të paparë mbi shqiptarët, sidomos duke shënjuar inteligjencien atdhetare e opozitare, përkatësisht duke goditur kuadrot më përparimtare të Universitetit të Kosovës, të cilat ishin dalluar me qasjet e tyre kritike ndaj diskriminimit të shqiptarëve në kuadrin e Federatës artificiale jugosllave. Që nga këto zhvillime antijugosllave në Kosovë, Qeveria komuniste e Beogradit dislokoi forca të mëdha ushtarako-policore dhe njësi speciale, të cilat arrin në dhjetëra mijëra trupa dhe kishin për detyrë të shtypnin me forcë dhe armë çdo revoltë shqiptare.

Në këtë mënyrë, Kosova u shndërrua në një poligon të madh të ushtrisë dhe të policisë jugosllave, si dhe të shërbimit sekret jugosllav (UDB), formacione këto që ndiqnin dhe likuidonin fizikisht brenda dhe jashtë Kosovës figurat më të dalluara të lëvizjes ilegale kombëtare. Pos kësaj, me qëllim të nënshtrimit dhe të disiplinimit të shqiptarëve të Kosovës dhe jashtë saj, autoritetet jugosllave filluan një valë masive të diferencimit në çdo nivel të shoqërisë kosovare. Goditje më të rënda pësuan arsimi, kultura, shkenca dhe çdo gjë që ishte shqiptare dhe që kishte të bënte me shqiptarët. Pas ngjarjeve joviolente të vitit 1981, filloi një fushata e shtuar nga strukturat shtetërore dhe partiake të Jugosllavisë, sidomos segmenti serb e maqedonas, u shquan në atakimin e pozitës kushtetuese të Kosovës, gjegjësisht Kushtetutën e vitit 1974, e cila Kosovës i njihte një përfaqësim dhe status gati të barabartë me republikat e atëhershme në Federatën jugosllave.

Nën Kushtetutën jugosllave të vitit 1974 Kosova, në të vërtetë mbeti një krahinë autonome brenda Serbisë, mirëpo në nivel të Federatës ajo kishte njeperfaqesim gati te njejte me republikat jugosllave për sa i përket përfaqësimit në organet më të larta federale, ashtu edhe në të ashtuquajturën “ veto faktike “. Përfaqësuesit e Kosovës në organet federale votonin pa instruksione nga ana e Republikës së Serbisë. E vetmja që u mungonte dy krahinave, Kosovës dhe Vojvodinës, ishte cilësimi në Kushtetutë si “ shtete“.

Si rezultat i këtij presioni të gjithanshëm që vinte nga nomenklatura e komuniste jugosllave dhe një pjese të udhëheqësve shqiptarë në Prishtinë, de facto në Kosovë u pezullua Kushtetuta e vitit 1974, gjendja e jashtëzakonshme nuk ishte shfuqizuar asnjëherë, ndërsa udhëheqja shqiptare e Kosovës ishte shndërruar në një instrument në duart e politikës serbomadhe, e cila synonte që Kosovës t´i merrej autonomia dhe kështu edhe pozita si faktor konstituiv i federatës jugosllave dhe ajo totalisht dhe pa të drejta autonome të integrohet në Republikën e Serbisë. Për këtë Milosheviqi gjeti përkrahjen e serbëve të Kosovës, të cilët lejuan që prej tij të përfitoheshin edhe si trupë pararojë edhe në Vojvodinë, në Mal të Zi dhe madje në pjesë të tjera të Jugosllavisë. Në anën tjetër, në mesin e popullatës serbe të Kosovës kaherë ishte krijuar përshtypja se me përfundimin e erës së Rankoviqit, raportet ndëretnike ishin përkeqësuar në mënyrë rapide.

Pushteti i dobësuar federal, i cili përmes dorëzimit të Kosovës deshi të fitojë qetësi nga Milosheviqi, i ndihmoi në fushatën e tij dhe kështu tradhtoi atë shtresë kryesisht të re udhëheqëse shqiptare, njerëz si Mahmut Bakalli dhe Azem Vllasi, të cilët qenë të bindur se ardhmëria e popullit shqiptar në Kosovë gjendej brenda Jugosllavisë federale. Pra, në këto rrethana, kur demagogu nacionalist serb, Slobodan Milosheviq, po ngjitej rrufeshëm në hierarkinë partiake e shtetërore, duke synuar që të fuste nën kontrollin e tij të gjitha njësitë federale, u iniciua ndryshimi i Kushtetutës së Kosovës dhe krijimi i “ Serbisë unike”, përkatësisht jetësimi i ëndrrës serbomadhe, e cila ishte projektuar dhe bërë e njohur për publikun edhe përmes Memorandumit të Akademisë së Shkencave të Serbisë (1986).

Shfuqizimi gradual i autonomisë

Megjithëse këto tendenca antishqiptare filluan të kundërshtohen gjithnjë e më hapur nga të gjitha shtresat e qytetarëve shqiptarë të Kosovës, madje një ndjesi e vonuar u shpërfaq edhe në mesin e disa udhëheqësve vendorë shqiptarë, kreu serb vazhdoi të përgatiste terrenin për ndryshimin e Kushtetutës së vitit 1974. Natyrisht, kjo këmbëngulësi e Beogradit dhe kjo histeri antishqiptare e Milosheviqit provokoi një sërë manifestimesh joviolente të shqiptarëve të Kosovës.

Kështu, në fund të vitit 1988, protestat masive të qindra mijëra shqiptarëve, dhe në fillim të vitit 1989, greva e minatorëve dhe e studentëve shqiptarë (19-29 shkurt 1989), shënuan kulmin e një rezistence të fuqishme kundër fushatës shoviniste të Milosheviqit për rrënimin e autonomisë së Kosovës. Punëtoria dhe inteligjencia shqiptare paraqiti kërkesat e saj prej dhjetë pikash, ndër të cilat edhe atë për ruajtjen e parimeve themelore të Kushtetutës së vitit 1974, si dhe kërkesën për shqyrtimin e fatit të shqiptarëve në OKB. Këto kërkesa gjetëm mbështetjen dhe solidaritetin e studentëve dhe të intelektualëve shqiptarë, të cilët përmes Apelit të 215 intelektualëve u vunë në mbrojtje të statusit të autonomisë së Kosovës.

Megjithatë protestat nuk arritën suksesin e dëshirueshëm. Në krye të udhëheqjes së komunistëve kosovarë erdhi personi jopopullor Rahman Morina, i cili deri atëherë kishte qenë shef i policisë së Kosovës. Në Beograd edhe më tej ndizej histeria nacionaliste. 350.000 njerëz në qendër të Beogradit i brohorisnin Milosheviqi parulla shoviniste dhe antishqiptare. Gazeta ditore serbe “ Politika “ atëbotë shkruante: “ S´ka fuqi që e ndalon më bashkimin e Serbisë “.

Qeveria serbe nuk përfilli vullnetin e shqiptarëve dhe në vend të kësaj edhe njëherë vendosi gjendjen e jashtëzakonshme, që i përngjante një shtetrrethimi ushtarak, madje më të egër se në vitin 1981. Qindra veta u burgosën dhe u izoluan për shkak të gjoja “rrezikimit kontrarevolucionar të rendit shoqëror “. Kështu më 23 të vitit 1989, nën rrethimin policor e ushtarak të Parlamentit të Kosovës u imponua një votim turbulent dhe numërimi i votave u bë në mënyrë jokorrekte dhe transparente. Me këtë datë dhe këtë votim të imponuar faktikisht Kosova humbi autonominë e saj. Ky hap i kreut serb pati pasoja të rënda edhe për zhvillimet e mëtejshme të raporteve midis njësive federative.

Prej atij momenti në Kosovë u vendosën një sundim edhe më brutal dhe ilegal, kundër të cilit nga shqiptarët gjithsesi mund të shfrytëzohej e drejta ndërkombëtarisht e pranuar e rezistencës kundër dhunës së padrejtë shtetërore. Por, mbi të gjitha, shfuqizimi i autonomisë si në Kosovë dhe në Vojvodinë e kishte penguar më vonë, pas shpërbërjes së shtetit të përbashkët, Komisionin e Badinterit, që të shprehej qartë për statusin e Kosovës.
Fundi i autonomisë së Kosovës u shënua me demonstrata të shqiptarëve dhe me një demonstratë të fuqishme të studentëve të Universitetit të Prishtinës, të cilët në orët e vona të datës 23 mars u përleshën me pjesëtarët e njësive speciale të forcave speciale. Në ditët vijuese pasoi një valë e burgosjeve. Mijëra veta u dënuan me procedura të shpejtuara, ndërsa ndaj qindra të tjerë u masa e izolimit. Hapi tjetër u drejtua kundër intelektualëve të caktuar dhe drejtuesve prominentë të ekonomisë dhe të politikës, të cilët u burgosën dhe menjëherë u dërguan në burgje, si dhe u dënuan pa kurrfarë mbështetje ligjore, si dhe shpeshherë iu nënshtruan keqtrajtimeve dhe torturave të rënda.

Dhe, ndërsa në Beograd, më 28 mars 1989, festohej me pompozitet shfuqizimi i autonomisë së Kosovës dhe shpallej “ unifikimi ” i Serbisë, në qytetet e Kosovës vazhdonte edhe më tej torturimi, burgosja dhe vrasja e shqiptarëve, të cilët atëbotë manifestonin në mënyrë paqësore kundër shfuqizimit të të drejtave të tyre nga regjimi neofashist i Milosheviqit. Për më tepër, revolta e shqiptarëve tregonte se shfuqizimi i autonomisë ishte realizuar në mënyrë të dhunshme dhe pa përfillur vullnetin e tyre, edhe propaganda serbe insistonte ta paraqiste të kundërtën. Por, duhet pranuar edhe një fakt se jo vetëm republikat e tjera të Jugosllavisë federative, përjashtuar këtu Slloveninë, por edhe faktori ndërkombëtar mbajti një qëndrim të heshtur ndaj politikës agresive nacionaliste të Milosheviqit.

Vizita e parlamentarëve evropianë në Kosovë

Gjatë periudhës vijuese, prill-maj 1989, u vranë një numër i madh shqiptarë, në mesin e tyre gra e fëmijë, pastaj u burgosën mijëra shqiptarë, ndërsa brenda një nate u izoluan 254 intelektualë dhe kuadro të njohura shqiptare. Të gjithë ata që u izoluan dhe u burgosën arbitrarisht, u torturuan në mënyrë bestiale dhe mbetën me pasoja të rënda. Ky represion i egër i pushtetit okupues të Milosheviqit dhe etnocidi i tij mbi shqiptarët e pambrojtur filloi të tërhiqte edhe vëmendjen e publikut, të qendrave dhe të institucioneve ndërkombëtare, të cilat me vonesë i kuptuan qëllimet e vërteta të kreut serb në Beograd. Kështu, më 30 maj të vitit 1989, Parlamenti Evropian kishte nisur në Kosovë një delegacion parlamentarësh, me qëllim që të shihnin nga afër zhvillimet në Kosovë pas shfuqizimit të dhunshëm të autonomisë, respektivisht që të shihnin nga afër pozitën e shqiptarëve pas vendosjes së administratës represive ushtarake-policore.

Ishte koha kur në horizont po dukeshin shenjat e ndryshimeve te shtetet e Lindjes, pra, edhe në Jugosllavinë e atëhershme. Prandaj, në këto rrethana delegacionit jugosllav iu lejua të bisedonte me dy intelektualët e njohur shqiptarë, akademik Rexhep Qosen dhe dr. Ibrahim Rugovën. Ky takimi, i mbajtur në Hotel Grand, shënonte fillimin e kontakteve të para të evropianëve me përfaqësuesit e kulturës dhe të shkencës shqiptare, të cilët atëbotë ishin edhe përfaqësues moral të shqiptarëve të Kosovës, meqë në kreun udhëheqës ishin vendosur njerëzit e përzgjedhur nga Milosheviqi, Morina dhe funksionarë të tjerë. Edhe pse nuk dihej me saktësi se çfarë po bisedohej midis delegacionit evropian dhe dy intelektualëve shqiptarë, nuk ishte e vështirë të paramendohej se ata do të paraqisnin pozitën e rëndë të popullit shqiptar nën shtypjen e egër të regjimit të Slobodan Milosheviq. Për më tepër, akademik Rexhep Qosja ishte bërë tashmë i njohur edhe jashtë vendit me kritikat e tij ndaj gjenocidit serb në Kosovë, siç ishte rasti në takimin e shkrimtarëve nga tërë Jugosllavia në Novi Sad, ku akademiku kosovar denoncoi për publikisht politikën neofashiste të kreut udhëheqës serb.

Duke shfrytëzuar praninë e këtij delegacioni nga Parlamenti Evropian, studentët shqiptarë të Universitetit të Prishtinës organizuan një tubim proteste kundër pranisë represive serbe në Kosovë, me qëllim që t´u tërhiqej vëmendja parlamentarëve evropianë. Ndërkohë që bisedat vazhdonin në Hotel Grand, në Qendrën e Studentëve demonstrata e studentëve po masivizohej gjithnjë e më shumë, madje thuhet se brohoritjet e parullave dëgjoheshin edhe në lokalet ku po zhvilloheshin këto biseda. Natyrisht, synimi i këtij demonstrimi paqësor të studentëve shqiptarë ishte tërheqja e vëmendjes të delegacionit të parlamentarëve evropianë dhe që ai të vinte në Qendrën e Studentëve, në mënyrë që të bisedonte nga afër edhe me ta, të dëgjonte direkt mendimin e rinisë studentore shqiptare lidhur me pozitën e rëndë të shqiptarëve të Kosovës, veçanërisht që nga shfuqizimi me dhunë i autonomisë së Kosovës. Megjithatë, takimi midis parlamentarëve evropianë dhe studentëve shqiptarë nuk u realizua, sigurisht për faktin se delegacioni në fjalë paraprakisht do të duhet ta ketë pasur të parapërcaktuar nga regjimi i Beogradit, i cili atë natë, më 30 maj 1989, edhe ndaj studentëve kosovarë nuk u soll me atë ashpërsinë e tij të njohur.

Ndër parullat që brohoritnin studentët shqiptarë duhet veçuar: “Parlamentarë, ejani këtu !“, “ Parlamentarë mos u gënjeni!”, “Kosova-Kosova !“, “Bashkohuni me ne!“ e të tjera. Siç përmendëm edhe më lart, më 30 maj, policia serbe nuk intervenoi fare në ndërprerjen apo shtypjen e kësaj demonstrate, por pas përfundimit të saj, aty-këtu në orët e vona disa studentë ishin arrestuar nga forcat serbe, sidomos nëpër rrugicat e errëta, për të mos u rënë në sy qytetarëve shqiptarë. Ishte e qartë se atë natë 30 maji autoritetet e Beogradit dhe ato të Prishtinës nuk dëshironin të konfrontoheshin hapur me studentët shqiptarë, të paktën derisa nga Prishtina të largoheshin parlamentarët nga Evropa Perëndimore. Kjo u vërtetua më së miri të nesërmen, më 31 maj 1989 -, atëherë kur parlamentarët evropianë tashmë ishin larguar nga Kosova-, kur demonstrata studentore vazhdoi me të njëjtin ritëm dhe në mënyrë paqësore. Pra, ndonëse ajo ishte paqësore, policia filloi me forca të shumta policore dhe agjentë të shërbimit sekret jugosllav ta rrethonte vendin e demonstruesve në Qendrën e Studentëve. Vlen të përmendet një fakt me rëndësi, në demonstratat e ditës së dytë, për dallim nga dita e parë, kërkesat ishin më të artikuluara politikisht. Aty, veç të tjerash, domostruesit brohoriteshin parullat: “Liri shqiptarëve!”, “ Lirojeni të burgosurit politikë!”, “ Rroftë Kosova!”, “ Rroftë Adem Demaçi!”, e të tjera .

Kur demonstratës studentore filluan t´i bashkohen edhe qytetarët e Prishtinës, kur për organet represive të vendit ekzistonte frika se demonstrata mund të masivizohej edhe më tepër, e kjo do të mund të provokonte dhe inkurajonte demonstruesit edhe në qendrat tjera kosovare, policia rrufeshëm dhe pa kurrfarë paralajmërimi intervenoi me egërsi dhe me të gjitha mjetet që kishte në dispozicion, ku disa punonjës shqiptarë të Sigurimit u shquan në rrahjen dhe në përgjakjen e studentëve shqiptarë.

Arrestimet vazhduan deri në orët e hershme të mëngjesit të 1 qershorit 1989. Policia hyri nëpër dhoma, korridore dhe nëpër çdo qoshe të konvikteve dhe kë takonte e arrestonte ose e godiste egërsisht dhe me të gjitha mjetet e dhunës. Në fund të aksionit, bilanci ishte ky: mbi 100 studentë të arrestuar, qindra të tjerë të rrahur e të keqtrajtuar keq. Të gjithë të arrestuarit u dënuan me procedurë të shpejtë deri në 60 ditë dhe fill pas kësaj disa u dërguan në Burgun e Qarkut në Prishtinë dhe disa të tjerë në Burgun e Dubravës, ku kishte edhe të burgosur të tjerë politikë. Mirëpo, edhe pas shqiptimit të dënimeve, studentët shqiptarë iu nënshtroheshin përcjelljeve, hetimeve dhe përgjimeve të vazhdueshme, duke pasur si synim të identifikojnë organizatorët e demonstratës së 30 e 31 majit në Qendrën e Studentëve.

Derisa shtypi i atëhershëm i kontrolluar shqiptar dhe mediat elektronike nuk shkroi asgjë për demonstratën dhe dhunën e egër policore mbi studentët e Universitetit të Prishtinës, mediat serbe filluan të përflasin disa emra rreth organizimit të demonstratave të sipërpërmendura.

Përveç kësaj, mediat serbe, ashtu si gjyqësia “ socialiste jugosllave “ demonstratën e 30 e 31 majit të vitit 1989 i kualifikonte si “ nacionaliste “, “ kundërrevolucionare “, separatiste e të tjera. Dhe për të qenë më cinike deri në absurd, mediat serbe, si dhe studentët e Beogradit atëbotë e dënonin dhunën e autoriteteve kineze ndaj studentëve demonstrues në sheshin Tienanmen. Ky dënim i dhunës në vendin e huaj dhe heshtja e dhunës në Kosovë ishte një lojë e tejdukshme për të gjithë, sepse nuk mund të fshehësh të palarat e oborrit tënd duke kërkuar ato në oborrin e tjetrit. Lidhur me këtë problem revista e njohur kroate “ Danas “, asokohe, botoi një letër të Jeta Lumit ( emër i trilluar) nga Prishtina, pjesëmarrëse e demonstratës së 31 majit 1989, e cila, mes tjerash, shruan;” Çfarë kanë të përbashkët Kina dhe Kosova, apo anasjelltas, Kosova dhe Kina, përpos shkronjës së madhe “K””? Në rend të parë dikush do të theksonte “ natalitetin “ , sepse për të flitet dhe shkruhet tepër. Unë them: kanë të përbashkët gjendjen e jashtëzakonshme dhe viktimat.

Disa ishin kundër gjendjes së jashtëzakonshme dhe dhunës në Kosovë, disa i përkrahën këto masa, ndërsa të tjerët heshtën. Të tjerët mund të mos i vërejnë, apo t´i harrojnë viktimat dhe dhunën, por populli që i ka përjetuar, kurrë! Në demonstratën e fundit( 30-31 maj 1989) të studentëve të Prishtinës, në Qendrën e Studentëve intervenoi policia me lotsjellës dhe shkopinj, i shpërndau demonstruesit. Ata shkopinj të rëndë i kam provuar edhe unë, prandaj e di se si duket... Për fat, vetëm shkopin, ndërsa shoqet dhe shokët e mi binin të përgjakur...”.

Megjithëse, demonstrata studentore e 30 e 31 majit 1989 u shtyp me forcë, ajo ka mbetur thellë në kujtesën historike të kombit shqiptar si një ngjarje e shënueshme kombëtare, përparimtare dhe demokratike. Kjo demonstratë studentore liridashëse përbën një hallkë të fuqishme në zinxhirin e pashkëputur të lëvizjes studentore dhe lëvizjes kombëtare të popullit shqiptar në Kosovë.

(Autori i punimit ishte pjesëmmarrës dhe njëri nga drejtuesit e kësaj demonstrate studentore)

Samstag, 11. Juli 2009

MISIONI KATOLIK SHQIPTAR SHENOI 25VJETORIN E THEMELIMIT

Asllan DibraniMisioni Katolik Shqiptar manifestoi Jubileun e 25 vjetorit të themelimit në Shtutgard të Gjermanisë



Misioni Katolik Shqiptar tani numeron 25 vjetorin e themelimit në Gjermani.Në Gjermani si qytet katolikët e asajë kohe për ta themeluar Misionin e vet zgjodhën pikrisht Shtutgarin nje qytet që edhe atëherë ishte nje çerdhe për shqiptarët e asajë kohe qe numerikisht ishin pakë.Misioni katolik shqiptar është Misioni i parë shqiptar që vepron në shtetet e Europës perëndimore.Fillimisht si çdo organizëm tjetër shqiptar edhe Misioni Katolik pati vështirësitë e
Asllan Dibrani

veta ,por duke punuar, organizuar dhe, aktivizuar një ser veprimesh duke ju falenderuar At Hil Kabashit me një aktivitet paraprak të At Pjetë Mjedës që ishte në sherbim të besimtarëve katolik shqiptar por zyrtarisht themelimi i Misionit Katolik Shqiptar është 12 shkurti i vitit 1984 me seli ne Shtutgard.Data 4 korriku ditë e shtunde qe lamë pas ,ishte nje pas dite me vapë , mergimtarët shqiptr i gjeti tog të bashkuar rreth kësaj të kremtete të punës së suksesëshme të Misionit Katolik Shqiptar që punon dhe vepron si subjekt në formë juridike pran organeve dhe shtetit gjerman. Shqiptarët e besimit katolik kishin marrë rrugë të gjatë me qinra kilometra për ta ndarë këtë gëzim së bashku me bashkatdhetarët ,motra e vëllezër qe kjo festë i bashkoj pikërisht ne Bürgerhaus Machingen në Sindelfinger str nr.4 në periferi të Shtutgardit.

Manifestimi nuk ishte vetë me përmbaje fetare por edhe kulturore dhe kombëtare

Fillimisht moderatorja z.Filloreta Nrecaj dhe moderatori Lon Karrica u paraqitë në në skenë duke i përshendetur mysafirët e shumtë pjesmarrès të ftuar për ketë tubim në sallë siq ishin ambasadori i Republikë se Kosovës ne Berlin DrVilson Mirdita,kryetari i komunës se Gjakovës i ardhur enkas nga Kosova,At Hil Kabashi

themelues i misioni Katolik Shqiptar në Shtutgard tani i cili gjindet administator Apostoik për Shqipërinë e jugut me seli neVlorë,Dodë Gjergji Ipeshkv i Ipeshkvnisë së Kosovë,At Anton Nua dhe shumë aktivist të mergatës shqiptare siq ishin Gjon Berisha nga Hamburgu, Asllan Dibrani nga Shtutgardi,Qendra islame nga Shtutgardi,Luz Thaqi kryetar i Partisë Shqiptare Demokristiane, Hafiz Gagica etj Për këtë festë kishte njerz nga kosova Shqiperia Maqedonia Zvicërra Belgjika etj Pas fjalës përshedetëse u inetemua hymni kombëtar dhe më pas hymni shtetror.Hapjen e manifestimitn e hapi nikoqiri At Marijan Lorenci perfaqësues i Misionit Katolik Shqiptar tani me emmërtimimin e ri i Famullisë Shqiptare Katolike në Shtutgard,ndër të tjera i pëshëndeti të pranishmit.pastaj në skenë u ftua Ipeshkvi më shëbim në Shqipëri themeluesi i Misionit Katolik Shqiptar i cili u pëqendrua në historikun e themelimit te këtij Misioni ,për pozicionin e këtij organizmi sa fetar kulturor dhe kombëtar ndër të tjera pëshkrou edhe personalitetin e të ndjerit At Pjetër Mjeda si bashkthemelues i Misionit Katolik Shqiptar para 25 vjetësh.Ma vonë skena ishte pë dikutuesin e radhës Ipeshkvin e ipeshkvnisë së Kosovë Dodë Gjergji i cili i pëshendeti te pranishmit veqanërisht edhe z . Vilson Mirditen ambasadorin e Republik Kosovës dhe në Berlin.I latpëmenduri dha një vlersim për Misionarë e M.K.Sh dhe për motrat e nderit të cilat ishin barretore pë familjet shqiptare në Gjermani .Pastaj për ta pëshendetur masën nga moderatorja Filloreta Nrecaj u ftua ambasadori i Kosovë z. Vilson Mirdita i cili njëkohësisht u përqendrua ne jubileun e ketij pëvjetori në meritat e tij dhe shprehu kënaqesinë edhe thesoj se ndihem shumë i priveligjuar dhe i lumtur qe marrë pjesë këtu me juve në këtë përvjetor në cilësinë e ambasadorit të Kosovës si përfaqësues i popullit tim ku u zotua se do te përmirësohen edhe do te thellohen edhe me tej marrdhënjet gjermano- kosovare edhe në fushën e kulturës, të ekonomisë etj.Zoti Mirdita u pëcoll me duar trokitje frenotike nga të pranishmit ne sallë dhe jasht sajë qe një numër i madh qytetarësh nuk pati vend ku të ulen. Pas zotit Vilson Mirdtes diskutime pati edhe nga At Anton Nua,zoti Pal Lekaj. Në emër të lexuesve te monografisë se librit "Misioni Katolik Shqiptar" të autorit Lekë Preçi fjalë përshendetëse pati z.Albert Bisaku ku foli mbi vlerat e kësaj monografie të këtij libri i cili ështe i permbledhur nga fotografi ,artikuj , mesazhe dhe intervista të ndryshme gjat zhvillimit dhe aktivitete në periudha të ndryshme prej themelimit të Misionit katolik Shqiptar e deri me tani.Dalja e kësaje monografie në dritë është dhe nje udhërrefyes i matutjeshëm i organizimit te Mergatës Shqitare jo vetëm i asajë katolike por e gjithembareshme kombëtare.Pas kësaje erdhi në foltore edhe vet autori i cili i z. Lekë Preçi po ashtu i pëshëndeti te pranishmit dhe i falenderoj At Marian Lorencin, këshillin organizativ z.Vitor Spaçin,Zef Prenken, Lon Karricen dhe shumë bashkpuntor të tjerë që kishin besimin e organizimit dhe veprimit në kuadrin e Misionit Katolik Shqiptar në Shtutgard të cilët dhanë kontribute për botimin e ketij libri. Autori i librit këkoj mirkuptim për librin e tij ku theksoj se me çka patëm mundësi dhe kushte u perpoqëm qe këtë mongrafi ta prezetojm sa ma real per lexuesin.Gjatë këtyre diskutimeve masa u shoqërua me muzikë klasike nga kompozitorët e mëdhenjë te muzikës klasike nga Betoveni dhe klasikve tjer të ekzekutuar nga pianisti dhe kitaristja vëlla e motë Domenik dhe Adelina Spaçi nga Shtutgardi.

Pastaj në vazdhdim manifestimi pati program të pasur artistik nga "Shoqëria kulturoro Artistike Pjetë Mjeda" nga Shtutgardi e cila vepron ne kuadrin e Misionit Katolik Shqiptar.Gjatë manifestimit të programit nga kjo Shoqëri u prezentuan para publikut me këngë e valle nga trevat tona nga Shqipëria , kosova per arbreshë etj. Në këtë tubim pati prezent nga te gjitha moshat dhe ishte shumë karakteristike që këtij tubimi iu bashkangjiten shume qytetar te besimit mysliman për manifestimin e ketij përvjetori.Gjatë manifestimit arriten shume telegrame urimi nga qytetarë e besimit islam ku ipet te kuptojmë se shqiptarët dijnë ta rrespektojnë njëri tjeterin t°i pranojmëdoket dhe zakonet e njëri tjetrit se vetëm kështu mundem të shkojm përpara drejt një zhvillimi te kombit shqiptar dhe një emancipimi të qytetruar në familjen e kombeve prestigjioze të Europës.Ishte nje kënaqësi kur fëmijët i shprendanë disa dhurata dhe mirënjohje dia misionarëve dhe motrave të nderit.Ky program u përcoll edhe nga mjetet e informimit dhe TV Diaspora.

Intervista me disa figura që ishin të pranishëm në këtë manifestim.

Asllan Dibrani :Pyetja Z. ambasdor përshtypjet tua lidhur me takimin e sotshem te këtij manifestimi si pëfaqesues i kombit tonë këtu në Gjermani?

Ambasadori z.Vilson Mirdita pëgjegjëje:Po ndihem shumë i lutur dhe është nder i madh qe sot takova miq të mi dhe bashkatdhetarë që vepruam bashkarisht deri në pavaresinë e vendit,njerezë qe kontribuan në Mergatën Shqiptare dhe si njeri i parë i Kosovë kontaktoj shpesh me qeveritarë tanë në kosovë duke ju rikujtuar se mos të harrohet Mergata Shqiptare sepse ishte nje faktor me rendë per ndërtimin e shoqërisë kosovare .

Pyetja jonë: Zoti Mirdita ne siç e pamë sot në kë pëvjetor nuk kishte te bëte vetë me çështjen fetare ,por këtu pamë edhe shumë pika kulturore dhe artzistike me përmbajtje kombëtare të popullit tonë opinioni i juaj ju lutëm?

Përgjegjëje nga ambasadori Vilson Mirdita:Po klerikët shqiptar gjatë historisë janë treguar të sukseshëm edhe duke dhënë kontribute në fushën e kulturës por edhe kjo feste e pervetorit te misionit katolik shqiptarë eshte si rrjedhoje e aktivitetit të tyre qe kanë punuar me të rinjet tane ketu .

Tani kemi në bashkbisedim At Hil Kabashin .

Pyetja jonë:Z.Kabashi ju keni udhëtuar nga Shqiperia dhe vleresimi i juaj i takimitopinioni i juaj?

Përgjegjëje e At Hil Kabashit PO ishte nje ditë e shenjt dhe shumë e mrekullushme sepse ne njeriun e shofim si pësonalitet edhe në çështjen fetare por edhe me atë kombëtare konsiderojmë njeriun vlera të perendisë dhe njëkohsisht ne shqiptarët me krijimin e identitetit nacional e ruajme kulturën dhe identitein tonë. ku mund tu japim nga ana jonë edhe popujve te tjerë të mirat që i kemi por dhe ti marrim ato vlera qe na nevoiten ne interesin kombëtar.

Tani jamë me një bashkatdhetar tjetër me z.Vitor Spaçin një aktivist shumë i dalluar ne këtë Mision.

Pyetja jonë: z. Spaçi me ranë të dëgjoj disa herë në këte tubim mbiemrin tuaj edhe në disa pika te kulturës, a mund t°na flisni diçka per këtë takim?

Përgjegjëja e z.Vitor Spaçit:Po jamë i kyçutr ne aktivitete të Misionit Katolik Shqiptar se e konsideroj një institucion të rëdësishëm i cili ka luajtur një rol te vaçant këtu në mergatën shqiptare edhe para lutës së kosovës edhe gjatë luftës por edhe pas çlirimit të atëdheut nga pushtuesi.Ndësa sa i përket mbiemerit Spaçi eshtë e vërtet se me këtë mbiemër sante po marrim pjesë 57 antarë që vijm nga fshati Shpinadi rrethi i Prizrenit dhe ata qe ishin pak ma pare ne skenë ishin fëmijet e mi Domeniku dhe Adelina

Tani ishte edhe Lon Karrica nje nder oraganizatoret dhe modratotor i rastit .

Pyetja jonë :Vlerat e e ktij manifestimi dhe çka mendoni për disa pseudo analist dhe pseudo gazetar që bëjnë disa shkarravina në dëmin e figurave tona siç është Skenderbeu dhe e madhëja dhe shume e shtrenjta Nënë Terreza?

Përgjegjëja nga z. Lon Karrica. Misioni Katolik shqiptar ishte ndër institucionet e para vepruese në perëndim dhe mund ta quj nje lloj ambasade kosovare në Gjermani dhe ka luajtur shume rëndësi në organizimin e Mergatës Shqiptare në Gjermani.Ndësa per figurat e Skenderbeut dhe të Nënë Terezës unë habitem me ata njerëz që perpiqen ti njollosin figurat e veta te kombit mund ti quajme antikombetare dhe nuk janë të gjakut tonë!

Zoti Male Myrtaj kishte ardhur nga Singeni nje skulptor akademik i cili i ishte shume i emocionuar nga nje tubim i ketill siç keso tubimesh ne kemi nevoj t keso tubimesh ne kemi nevoj të kemi sa ma shpesh me karakter fetar shpirtror dhe kombëtar ,ndë tjera theksoj se me lanë pershtypje brezi i ri qe po lindin dhe po shkollohe po kulturen tonë po e ruajne sidoos me ato kostumet e bukura shqiptare.

Mene fund dhe At Marian Lorenci pershtypjet e jual me rastin e kesaj të kremte aq madhështore per hir te pervetorit dhe si nikoqir i ketij tubimi na thuani diçka?

Fillimisht ju falemnderojme juve dhe shume tjera qe na u kanë pergjegjur thirrjes tone jame shumë i gëzuar që te jemi të bashkuar dhe në manifestime të shprehim gatshmerinëtonë dhe të kontribojm tek mergimtarët tanë qe t°i ruajmë vlerat e kulturës tonë ne mesin e mergimtarëve.



Shkruan Asllan Dibrani

10.07.2009 Shtutgard

Freitag, 10. Juli 2009

AUTO-EPITAFI I QAMILIT TE VOGEL

AUTO – EPITAFI I QAMILIT TË VOGËL

Se në këtë botë , çdo gjë është gënjeshtare , mashtruese dhe se gjithçka që ka lindur do të përfundojë me vdekje , këtë më së miri na e dokumenton këngëtari popullor legjendar Qamili i Vogël , i cili i vetëdijshëm se “ vdekja është më afër se këmisha e veshur “, plot pesë vjet para se të vdiste ( në moshën 62 vjeçare , gjatë një sëmundje të rënd , nga e cila mendonte se do të vdes ) e thuri auto-epitafin e vet me titull: “VJERRSHA IME”, të cilën e kishte lënë amanet që të ia shkruajnë mbi rrasë të varrit të tij !

Këtë auto- epitaf , Qamili i ndjerë e kishte fshehur thellë në dokumentacionin e tij krijues , me qëllim që të mos ia shohin familja e tij, para se të vdiste !

Auto-epitafin në dorëshkrim e kishte gjetur vajza e tij, Shqipja , gjatë hulumtimeve të dokumentacionit dhe arkivit krijues të babait të saj .

VJERRSHA IME

O, ju shokë, miq dhe dashamirë ,

Kur t’ kaloni ndo ‘i herë k’tu pari –

K’theni e m’ k’qyrni ku jam i shtrirë ,

Ndoshta pak ju hiqet malli !

Këto fjalë që janë n’ këtë guri –

Për kujtim Ju, ua lash n’ atë jetë ,

Se jam kenë gjithmonë i Juaji ,

Ju këndova pa hiq pritesë !

Një pjesë t’ botës e kërkova ,

Tuj këndu’ ndër mërgimtarë...

Me dëshirë gjithmonë iu këndova –

Veç me i kënaqë kah ka shqiptarë !

Pra , m’ kujtoni , or shokë të mi ,

E mos harroni kët’ arshik të vjetër ,

Se jam kenë nji sevdali ,

I mirë e i keq – si unë s’ keni tjetër !

62 vjetët , unë që jetova –

Nuk u ngina me atë jetë !...

Boll fort para, që u mundova ,

Por s’ ish çare për pa vdekë !...

***** Këtë auto-epitaf Qamili i Vogël e kishte shkruar në Prishtinë, më datën 07.06.1986, kurse ka vdekur pesë vjet më vonë, më 04.11.1991.

Demir KRASNIQI “Qamili i Vogël – zë që nuk shuhet”- Gjilan, 1995.